Przyjęto przez Konferencję Sekcji Marynarzy ITF, Singapur 10 – 8 października 1997
Wprowadzenie
1. Z zaniepokojeniem odnotowuje liczbę incydentów z udziałem nielegalnych pasażerów; w konsekwencji potencjalne utrudnienia; wpływ na bezpieczną eksploatację statku.
2. Przypomina, że Brukselska Konwencja dot. nielegalnych pasażerów z 1957 r. która próbowała ustanowić międzynarodowo akceptowalny system postępowania z nielegalnymi pasażerami, nie weszła w życie.
3. Wyraża ubolewanie, że wobec braku międzynarodowo przyjętej procedury postępowania z nielegalnymi pasażerami, przez załogi statków oraz armatorów napotykane są znaczne trudności przy wyokrętowaniu nielegalnych pasażerów ze statków pod opiekę właściwych władz.
4. Uważa zatem, że istnieje potrzeba ustalenia praktycznych i obszernych wskazówek dotyczących procedur postępowania dla wszystkich organów i osób zainteresowanych aby powrót lub repatriację nielegalnego pasażera można było przeprowadzić w dopuszczalny i ludzki sposób.
Polityka ITF w sprawie nielegalnych pasażerów
Definicja
5.Użyteczna definicja zawarta jest w „Wytycznych w sprawie Podziału Obowiązków w celu poszukiwania pomyślnego Rozwiązania w Sprawach nielegalnych pasażerów”, przyjętych przez International Maritime Organization (IMO):
„Nielegalnego pasażera definiuje się jako osobę ukrywającą się na statku, lub w ładunku który jest następnie załadowany na statek, bez zgody właściciela statku czy kapitana bądź innej odpowiedzialnej osoby, i która zostanie wykryta na pokładzie po tym jak statek już odpłynął, i jest zadeklarowana jako nielegalny pasażer przez kapitana do odpowiednich organów”.
Natura problemu
6.Nielegalni pasażerowie mogą powodować następujące problemy:
• problemy interpersonalne, w szczególności dla kapitana, załogi oraz nich samych na pokładzie,
• problemy prawne,
• problemy finansowe dla armatorów oraz władz Państw w portach zawinięcia (tj. koszty utrzymania i repatriacji nielegalnego pasażera i/lub kary pieniężne); oraz
• liczba i/lub zachowanie nielegalnych pasażerów może zagrażać bezpieczeństwu załogi i/lub statku.
7. Podczas gdy problemy prawne i finansowe muszą być przeważnie rozwiązywane przez organy władzy i armatorów poprzez kooperację międzynarodową, problemy o charakterze interpersonalnym muszą już być rozwiązywane przez kapitana, załogę oraz nielegalnych pasażerów. Były przypadki że nielegalni pasażerowie przebywali na burcie przez miesiące a nawet lata, z powodu odmowy władz na zejście na ląd, gdzie nielegalni pasażerowie przewyższali liczebnością załogę i gdzie nielegalni pasażerowie zostali zamordowani albo wyrzuceni za burtę.
8. Powodem rosnących problemów, w obliczu których stają kapitanowie i armatorzy przy próbach wyokrętowania nielegalnych pasażerów są:
• rosnący problem uchodźców, imigrantów i osób ubiegających się o azyl;
• zaostrzenie przepisów przez rządy w celu zmniejszenia liczby nielegalnych imigrantów;
• grzywny i koszty nakładane na kapitanów i/lub armatorów przez niektóre władze przy wejściu do portu z
z nielegalnym pasażerem na pokładzie;
• brak dokumentów tożsamości u nielegalnych pasażerów; oraz
• brak międzynarodowo ustalonych regulacji.
Obowiązujące wymogi międzynarodowe
9. Międzynarodowa Konwencja dot. nielegalnych pasażerów, przyjęta w Brukseli 10 Października 1957 r. nigdy nie weszła w życie i jest jasne, że mało prawdopodobne jest by weszła. IMO jednakże przyjęła Wytyczne w sprawie podziału obowiązków w celu poszukiwania skutecznego rozstrzygnięcia w przypadkach nielegalnych pasażerów w styczniu 1996. Wytyczne te są tylko zaleceniami i jako takich nadal nie ma uznanych międzynarodowo wymogów w postępowaniu z nielegalnymi pasażerami.
10. Istnieją jednakże międzynarodowe instrumenty określające międzynarodowe prawa człowieka, które mogą mieć zastosowanie do określonych kategorii nielegalnych pasażerów, m.in.
• Deklaracja Narodów Zjednoczonych dot. Praw Człowieka,
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności przyjęta przez Radę Europy, Rzym, 4.XI.,
• Konwencja Narodów Zjednoczonych dot. Statusu Uchodźców z 28 lipca 1951,
• Protokół Narodów Zjednoczonych dotyczący Statusu Uchodźców z 31 stycznia 1967.
11. Powyższe instrumenty zapewniają następujące podstawowe prawa człowieka:
• prawo do życia
• prawo nie doznawać tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania
• prawo nie być trzymanym w niewoli lub w poddaństwie, lub pracy przymusowej czy obowiązkowej
• prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, żadnych bezprawnych aresztowań lub zatrzymań
• prawo do sprawiedliwego i publicznego przesłuchania
• prawo do wolności myśli, sumienia i religii
• prawo do swobody wypowiedzi
• prawo nie bycia dyskryminowanym
• prawo do azylu politycznego.
12. Konwencja ONZ dotycząca statusu uchodźców, może również mieć zastosowanie w niektórych przypadkach nielegalnych pasażerów odkąd uchodźcę definiuje się jako osobę:
„kto, na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może, lub ze względu na taką obawę, nie chce korzystać z ochrony takiego państwa, lub kto nie ma żadnego obywatelstwa i będąc poza krajem swojego poprzedniego miejsca stałego pobytu w wyniku takich wydarzeń, nie jest w stanie lub, ze względu na taką obawę, nie chce do niego powrócić”
Status nielegalnego pasażera
13. Status nielegalnego pasażera jest niejasny. Na pokładzie statku, nie jest możliwe, aby określić, czy nielegalny pasażer jest uchodźcą, poszukującym azylu, nielegalnym imigrantem czy przestępcą. Status nielegalnego pasażera w odniesieniu do Konwencji (SOLAS), na pokładzie statku również nie jest jasny.
Potrzeba miedzynarodowo wiążącego instrumentu w postępowaniu z nielegalnymi pasażerami
14. ITF uważa, że istnieje potrzeba stworzenia międzynarodowo wiążącego instrumentu w postępowaniu z nielegalnymi pasażerami. Taki instrument powinien ustalić zasadę, że kraj pierwszego planowanego portu zawinięcia po odkryciu nielegalnego pasażera (port wyokrętowania) jest zobowiązany do brania odpowiedzialności. Niedopuszczalne jest, że ze względu na brak takiego wymogu nielegalni pasażerowie są często zatrzymywani na pokładzie statku przez miesiące, a nawet lata. Obowiązki kapitana, załogi i armatora dla ludzkiego i sprawiedliwego traktowania nielegalnych pasażerów również muszą być jasno określone, ze względu na konieczność zapewnienia, że personel statku, nie jest postawiony w roli quasi-imigracyjnej bądź w roli organów egzekwujących prawo. Odpowiedzialność za to pozostać musi w gestii portu i/lub państwa bandery.
15. Taki uzgodniony na szczeblu międzynarodowym instrument wiążący mógłby mieć formę konwencji dotyczącej nielegalnych pasażerów. ITF popiera wszelkie wysiłki na rzecz przyjęcia i ratyfikacji takiego instrumentu przy najbliższej nadarzającej sie okazji.
Wskazówki ITF ws traktowania nielegalnych pasażerów na pokładzie statku
16. Osoba ukrywająca się na pokładzie statku ma powody, aby to robić. Jako że powody te są zazwyczaj nieznane kapitanowi i załodze statku, powinni oni mieć na uwadze podstawowe prawa człowieka wobec wszystkich osób (patrz wyżej), a także powinni pamiętać że „zgodnie z prawem, każdego oskarżonego o popełnienie przestępstwa uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy.” Krótko mówiąc, nie ma powodu, aby traktować nielegalnego pasażera jak przestępcę. Pamiętaj, że być może on/ona uciekli z kraju, aby przetrwać.
17. Nielegalnego pasażera należy traktować sprawiedliwie i humanitarnie, gdy przebywa na pokładzie statku, a jego/jej prawa człowieka muszą być respektowane przez kapitana i załogę w każdym czasie. Takie sprawiedliwe i humanitarne traktowanie powinno zawierać:
• Kontrole zdrowia fizycznego i psychicznego nielegalnego pasażera;
• Zapewnienie odpowiedniego wyżywienia i zakwaterowania;
• Unikanie działań lub zachowań, które mogłyby zastraszać.
18. Ważne jest, aby zgłosić i prowadzić dokładne zapisy o okolicznościach, gdy wykryjesz nielegalnych pasażerów na pokładzie statku, a mianowicie:
• godzina i pozycja wykrycia nielegalnego pasażera. A także imię i nazwisko, adres, obywatelstwo, itp. będą użyteczne (jeśli możesz się porozumieć)
• poinformować armatora i odnośne władze;
19. I na koniec:
• Nie aresztować czy niepotrzebnie więzić nielegalnego pasażera (nie wpływa to na prawo kapitana do utrzymania dyscypliny i porządku na pokładzie statku), ale należy pamiętać, że kapitan może zatrzymać nielegalnych pasażerów dla ich bezpieczeństwa i dla bezpieczeństwa załogi/statku;
• Daj nielegalnemu pasażerowi podstawowe szkolenie w przypadku zagrożenia (pożar lub ewakuacja statku), upewnij się, że on/ona otrzymał kamizelkę ratunkową i przydzielono go w spisie alarmowym w przypadku opuszczenia statku;
• Nie zmuszaj nielegalnego pasażera do pracy, jeśli on/ona chce pracować, upewnij się, że otrzyma podstawowe szkolenie na temat zapobiegania wypadkom oraz rozwiąż kwestię wynagrodzenia i zobowiązań;
• Bądź świadomy przepisów państwa bandery oraz regulacji, które może trzeba wziąć pod uwagę.
20. Kapitan ma również rozważyć status nielegalnego pasażera w odniesieniu do „Międzynarodowej Konwencji o Bezpieczeństwie Życia na Morzu”, Konwencja (SOLAS), choć zgodnie z przepisami krajowymi on/ona może być nadliczbowy na pokładzie statku, zgodnie z Konwencją SOLAS osoby te mają być traktowane jako „pasażer”, lub jeśli pracują, jako „marynarz”, wówczas gdy dodatkowe przepisy, np. Konwencja (STCW) mogą mieć zastosowanie.
21. Rozważając kwestię pracy i płacy należy uwzględnić następujące punkty:
• praca musi być dostosowana do nielegalnego pasażera, oraz nie zmniejszać wynagrodzenia innych członków załogi;
• niezbędne szkolenie musi być zgodne z międzynarodowymi normami oraz udzielone przed rozpoczęciem pracy;
• wynagrodzenie musi być odpowiednie do wykonywanej pracy, niedyskryminujące i zgodne z obowiązującymi układami zbiorowymi.
22. Ponadto kapitan powinien wykazać się ogromną troską i taktem, przy próbie uzyskania informacji od nielegalnego pasażera. Kapitan nie jest urzędnikiem imigracyjnym i powinien zawsze pamiętać, że nielegalny pasażer może bardzo cierpieć oraz być w szoku. Dlatego też ITF uważa, wywiad z nielegalnym pasażerem za odpowiedzialność rządów i ich odpowiednich organów, które są wyszkolone w tym celu.
23. Należy podjąć wszelkie starania w celu wyokrętowania nielegalnego pasażera przy najbliższej okazji. Dopóki jednak to nie nastąpi, powinni być traktowani zgodnie z tymi wytycznymi.