Z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci Pracowników* 2020 ruch światowych związków zawodowych wezwał rządy i organy odpowiedzialne za zdrowie i bezpieczeństwo pracy na całym świecie do uznania SARS-CoV-2 za ryzyko zawodowe a COVID-19 za chorobę zawodową.
Obecnie 1/3 populacji na świecie – aby spowolnić rozprzestrzenianie się COVID-19 – żyje w różnych formach zamknięcia ale miliony pracowników, w tym pracowników służby zdrowia i opieki społecznej, służb ratunkowych, rolnictwa, handlu, transportu, edukacji, pracowników budowlanych i infrastruktury oraz innych usług publicznych (patrz załącznik) nadal pracują aby utrzymać funkcjonowanie społeczeństwa. Jednak zdecydowana większość z nich robi to bez kompleksowej ochrony wymaganej w przypadku narażenia na rozpoznaną chorobę zawodową spowodowaną przez czynnik biologiczny. Stanowi to poważne zagrożenie dla pracowników, ich rodzin i społeczności, w której żyją.
Pracownicy pilnie potrzebują oficjalnego uznania koronawirusa SARS-CoV-2 za zagrożenie zawodowe**. Jak w przypadku każdego zagrożenia, to na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę, tak dalece jak to tylko możliwe, swoich pracowników. Oznacza to rygorystyczne środki higieny, dystans społeczny, wystarczające środki ochrony osobistej właściwego typu (z odpowiednim wdrożeniem programu ochrony) oraz protokoły testowania, śledzenia zarażonych pracowników i tych, z którymi mogli się oni zetknąć, szczególnie teraz, gdy testy stają się łatwiej dostępne.
COVID-19 powinien zostać pilnie uznany za chorobę zawodową. Takie uznanie zapewniłoby prawo do reprezentacji pracowników oraz prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowanie uzgodnionych środków w celu zmniejszenia ryzyka. Prawa te obejmują także prawo do odmowy pracy w niebezpiecznych warunkach. Rządy muszą wymagać zgłaszania i rejestrowania przypadków zachorowań związanych z pracą oraz zagwarantować, że ofiarom COVID-19 i ich rodzinom jest zapewniona opieka medyczna a także programy kompensacyjne.
Globalny ruch związkowy wzywa wszystkie rządy na całym świecie do podjęcia niezbędnych kroków w celu ochrony pracowników. Po pierwsze, poprzez przypominanie pracodawcom o ich obowiązkach w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed zagrożeniami w miejscu pracy, w tym SARS-CoV-2.
Po drugie, poprzez zapewnienie ochrony wszystkim pracownikom poprzez zmianę systemów chorób zawodowych w celu uwzględnienia „wzajemnego domniemania” (według prawa jest to założenie, że coś jest uznane za prawdziwe chyba, że ktoś wystąpi by to zakwestionować i udowodnić, że jest inaczej. Zwane też „domniemaniem wzruszalnym”), że tam gdzie praca danej osoby naraża ją na ryzyko narażenia na SARS-CoV-2, COVID-19 to powinno to zostać uznane i zrekompensowane jako choroba zawodowa***.
Włączenie „wzruszalnego domniemania” w przypadku zakażeń COVID-19 będzie oznaczać, że przypuszcza się, że choroba powstała w wyniku narażenia pracownika na COVID-19 w pracy, o ile odpowiednie władze nie przedstawią rozstrzygających dowodów przeciwnych w ramach prawnych i regulacyjnych, dotyczących rekompensat odszkodowań pracowniczych. Definicja miejsca pracy obejmuje także drogę do i z pracy. Takie uznanie COVID-19 za chorobę zawodową zapewnia, że pracodawcy muszą być odpowiedzialni i muszą ponosić odpowiedzialność a ich zaniedbania podlegają karom.****
Zapewnienie tego rodzaju ochrony i uznawania pracowników będzie początkiem okazywania im szacunku, na jaki zasługują, poprzez zapewnienie, że środki zapobiegawcze zostaną wdrożone w możliwie najszerszym zakresie a jeśli będą mieli pecha aby narazić się na kontakt z COVID-19 to będą mieli uczciwy dostęp do odszkodowania. Ochrona zdrowia pracowników przed zakażeniem powinna zawsze być priorytetem a pracownicy, którzy zachorują powinni koncentrować się na wyzdrowieniu a nie martwić się o to, czy staną wobec ruiny finansowej z powodu choroby.
W Międzynarodowym dniu Pamięci dla Pracowników Zmarłych i Poszkodowanych pamiętamy o milionach pracowników, którzy co roku umierają w wyniku wypadków przy pracy lub giną w konsekwencji niebezpiecznych warunków pracy. W tym roku, gdy świat ogarnia śmiertelna pandemia, mamy dodatkowy powód by postępować właściwie.
Pracownicy umierają by ratować życie. Zasługują na nasze wsparcie i na nasze podziękowania. Narażenie na SARS-CoV-2 musi być traktowane jako możliwe do uniknięcia zagrożenie zawodowe a pracownik, narażony na COVID-19 musi zostać traktowany i zrekompensowany jak pracownik narażony na chorobę zawodową.
* Międzynarodowy Dzień Pracowników jest również znany jako Międzynarodowy Dzień Pamięci dla Pracowników Zmarłych i Poszkodowanych
** Rząd Argentyny i włoski krajowy instytut ubezpieczeń od wypadków przy pracy (INAIL) uznały już COVID-19 za chorobę zawodową
*** Zalecenie 194 MOP (Lista chorób zakaźnych) zaleca aby krajowy wykaz chorób zawodowych ( do celów zapobiegania, rejestrowania, powiadamiania a w stosownych przypadkach do odszkodowania) obejmował m.in. choroby wywoływane przez czynniki biologiczne w pracy „w przypadku gdy istnieje bezpośredni związek naukowy lub określony metodami właściwymi dla warunków i praktyki krajowej, między narażeniem na te czynniki biologiczne wynikające z pracy a chorobą, na którą zachoruje pracownik” . COVID -19 wchodzi w zakres Art.1.39 załącznika do tego zalecenia.
**** Uznanie to ułatwiłoby również rozpatrywanie spraw przez krajowe punkty kontaktowe Wytycznych OECD w sprawie przedsiębiorstw wielonarodowych, umożliwiając terminową pomoc pracownikom, którzy jej potrzebują.
Tłumaczenie artykułu ze strony internetowej ITF z dnia 27 kwietnia 2020 roku.